नास्ति नारायण समं - न भूतं न भविष्यति
Sri Gita Gnana Maha Yagna
Srimad Bhagavad Gita (TrimatAchArya BhAshya)
Sri Gita Gnana Maha Yagna - Srimad Bhagavad Gita (TrimatAchArya BhAshya)
శ్రీమద్భగవద్గీతా జ్ఞాన మహా యజ్ఞము
శ్రీమద్భగవద్గీత (త్రిమతాచార్య భాష్యః)
(త్రిమతాచార్య - శ్రీ శాంకర, శ్రీ రామానుజ మరియు శ్రీ మధ్వాచార్య - భాష్య - విశ్లేషణ)
కర్మ యోగో నామ తృతీయోధ్యాయః
శ్లో:
మయి సర్వాణి కర్మాణి సన్న్యస్యాధ్యాత్మచేతసా ।
నిరాశీర్నిర్మమో భూత్వా యుధ్యస్వ విగతజ్వరః ।। 30 ।। -149-
మయి = నా యందు; సర్వాణి కర్మాణి = సమస్త కర్మములను; అధ్యాత్మచేతసా = అధ్యాత్మ చిత్తముతో లేదా వివేకవంతమైన బుద్ధి ద్వారా; సన్న్యస్య = సమర్పించి; నిరాశీః = కామనా రహితుడవై; నిర్మమః = మమతా రహితుడవై (మరియు); విగతజ్వరః భూత్వా = సన్తాపరహితుడవై; యుధ్యస్వ = యుద్ధ రూపమైన కర్తవ్యమును లేదా కర్మను ఆచరించుము.
సమస్త కర్మలను నా యందు అధ్యాత్మచిత్తముతో, వివేకవంతమైన బుద్ధి ద్వారా సమర్పించి కామనా రహితుడవై, మమతా రహితుడవై మరియు సంతాప రహితుడవై యుద్ధ రూపమైన కర్మను మరియు కర్తవ్యమును ఆచరించుము.
ఆలోచనామృతం (సామాజిక వ్యాఖ్య):
‘యుద్ధ్యస్వ’ యుద్ధము చేయుము, జీవితంలో పలు విధాలైన యుద్ధాలను మానవుడు చేయవలసి ఉంటుంది. ఎన్నో లౌకికమైన సమస్యలను ఎదుర్కోవలసి ఉంటుంది. మనకు జీవిత కాలములో ఎదురయ్యే ప్రతి సమస్య కూడా ఒక యుద్ధమే. కావున ‘‘యుద్ధ్యస్వ’ యుద్ధము చేయుము’ అని శ్రీ కృష్ణ భగవానుడు ఉపదేశం చేయు చున్నాడు. ఆ యుద్ధం ఎలా చేయాలి? ‘విగతజ్వరః’ జ్వర రహితుడై యుద్ధం చేయాలి. అనగా మనస్సు ఏవిధమైన ఆందోళనలకు గురి కారాదు. ప్రశాంతంగా, మనస్సులో ఏవిధమైన కలవరం లేకుండా నిర్మల చిత్తుడై, ఆహ్లాదకర వాతావరణంలో కర్మ అనే యుద్ధాన్ని ఆచరించాలి. ఆవిధమైన ఆహ్లాదకర వాతావరణం సృష్టించడం ఎలా? ఈ ప్రశ్నకు కూడా భగవానుడు సమాధానం ఇచ్చు చున్నాడు. ‘మయి సర్వాణి కర్మాణి సంన్యస’ అన్ని కర్మలను నాకు సన్యసించుము లేదా త్యజించుము. సమస్త ప్రకృతి యొక్క వ్యక్తమగు శక్తి వెనక ఒక దైవికమైన అనంతానంత మైన స్పృహ కలదు. అందుకే:
‘మాయామ్ తు ప్రకృతిం విద్యాత్, మాయినం తు మహేశ్వరమ్’ – శ్వేతాశ్వతార ఉపనిషత్
సమస్త ప్రకృతి అంతా కూడా ‘మాయా’ అని పిలువబడుతుంది. మహేశ్వరుడు ఇట్టి మాయకు అధిపతి.
ఫలాపేక్ష మరియు తలపెట్టిన కార్యం లో విజయం పట్ల ఆకాంక్ష మనిషిని ఒత్తిడికి గురిచేస్తాయి. నేటి కలియుగ పరిస్థితిలో ప్రతి వాడు విపరీతమైన ఒత్తిడిలో పని చేస్తూ ఉన్నాడు. వారు సాధించ వలసిన లక్ష్యాలు చాలా ఉన్నాయి. చాలా సందర్భాలందు ఈ లక్ష్యాలు వారివారి పరిమితిని, శక్తిని మించి కూడా ఉంటున్నాయి. అందుకే వారిలో విజయం పట్ల అనుమానం మరియు భయం అధికంగా ఉంటుంది. వీరందరిలో ఫలాపేక్ష విపరీతంగా ఉంది. వీరిని విజయం పట్ల నమ్మకం తగ్గి పరాజయానికి చెందిన భయం అధికంగా పీడిస్తూ ఉంటుంది. దేని భయం అధికంగా వాడిని పీడిస్తుందో చివరిగా అదే జరుగుతుంది. వాడు భయంకరమైన మానసిక ఒత్తిడిలో కర్మను ఆచరిస్తాడు. చాలా సందర్భాలలో వాడు ఏమి చేస్తున్నాడో కూడా వాడికి తెలియదు. అందుకే వాడు పరాజయం పాలౌతున్నాడు. ఈ ప్రవృత్తి నీటి విద్యార్థులలో మరియు ప్రైవేటు ఉద్యోగాలు ప్రధానంగా సాఫ్ట్వేర్ రంగాలలో ఉద్యోగాలు చేసే వారిలో అధికంగా చూస్తూ ఉంటాము. వీరందరూ కూడా భగవానుడి ‘మాయ’ ప్రభావంలో ఉన్న వారుగానే మనం పరిగణించ వచ్చును. వీరు భగవానుడిని మరచి ఆయన ‘మాయ’ యొక్క ప్రభావం లో ఉన్నవారు. ఇట్టి మాయను ప్రక్కనపెట్టి అట్టి మాయను సృష్టించిన వాడిని పట్టుకోవాలి. ఆయనను ఆరాధించాలి. అప్పుడే ఈ మాయ మనను ప్రభావితం చేయ జాలదు. ‘మాయ మరియు మాంత్రికుడు – మాయ అనునది అసత్యం, మాంత్రికుడు మాత్రమే సత్యం. మాయ యందు శ్రద్ధను చూపకండి. అట్టి మాయ సృష్టించ బడిందంటే, దాని సృష్టించిన మాంత్రికుడు ఒకడు ఉన్నాడని గ్రహించండి. ఆ మాంత్రికుడే సత్యం, అంతేగాని ఆయన ద్వారా సృష్టించ బడ్డ మాయ కాదు. అది అసత్యము మరియు అశాశ్వతమైనది’ అని శ్రీ రామకృష్ణ పరమహంస బోధించి యున్నారు. సాధారణ మానవులమైన మనను ముందుగా ఆ మాయ మాత్రమే ఆకర్షిస్తుంది. అట్టి మాయకు మాత్రమే మనం ఆకర్షితులమౌతాము. ఆ మాయ లో అంతటి శక్తి ఉంటుంది. అది మన మనస్సును మరియు ఇన్ద్రియాలను తత్ క్షణమే ప్రభావితం చేస్తుంది. దాన్ని సృష్టించిన వాడిని ప్రక్కన పెట్టి దాని ప్రవాహంలో పడి కొట్టుకొని పోతూ ఉంటాము. కాని ఆ ‘మాయ’ ను సృష్టించిన వాడి గూర్చి మనం ఆలోచించము. అట్టి మాయ యొక్క సృష్టికర్తను ఆరాధించిన నాడు, ఆయనను నమ్ముకున్న నాడు ఆయన మాయ మనను ప్రభావితం చేయ జాలదు.
సాధకుడికి ఒక అనుమానం రావచ్చు! అసలు భగవానుడు ఇట్టి మాయను ఎందుకు సృష్టించాడు? అని. జీవిత కాలంలో మనం ఏదేనీ ఉన్నత స్థానాన్ని అధిరోహించాలంటే దానికి కృషి చేయవలసి ఉంటుంది. ఎన్నో విధాలైన అవరోధాలు ఎదురౌతాయి. ప్రతి అవరోధాన్ని అధిగమిస్తూ ముందుకు సాగిన ఎడల, అట్టి వాడు జీవిత కాలమున ఉత్తమోత్తమమైన స్థితిని గాని, గతిని గాని పొంద గలడు. జీవితంలో లౌకికమైన మరియు అశాశ్వతమైన వాటిని సాధించుటకు అంతగా శ్రమపడవలసి వస్తే మరియు అన్నిటికంటే కూడా ఉత్తమమైన గతి యగు మోక్షమును పొంద వలెనన్న ఎంతగా శ్రమ పడవలసి వస్తుందో మనం ఊహించు కోవచ్చు. మోక్షము భగవానుని సన్నిధి. అంతటి గొప్ప స్థానాన్ని పొందుటకు గాను భగవానుడు మనకు పలు విధములైన పరీక్షలు పెడతాడు. అట్టి పరీక్షలే భగవంతుడి ‘మాయ’. లౌకికమైన వాంఛ లన్నియు భగవానుడి మాయ. అది మాయ అగుట వలన అశాశ్వతమైనది అగు చున్నది. అందుకే దాన్ని భగవానుడి మాయగా గుర్తెరిగిన వాడు అట్టి మాయ ప్రభావంలో పడకుండా తనను తాను కాపాడుకుంటూ కూడా ఆయన సన్నిధిని చేరుకొనుటకు ప్రయత్నిస్తాడు. అట్టి మాయలో పడ్డ ప్రతి ఒక్కడూ కూడా సంసారమనే ఈ మాయ లో కొట్టుమిట్టాడుతూ ఉంటాడు. అందుకే మాయ అసత్యమైనది, భగవానుడు మాత్రమే సత్యము మరియు నిత్యమూ అయినవాడని గ్రహించాలి. అందుకే శ్రీ కృష్ణ భగవానుడు ‘మయి సర్వాణి కర్మాణి సంన్యస్య’ – కర్మలన్నీ కూడా తనయందు త్యజించుము, ‘సంన్యస్య’ వదిలిపెట్టుము అని బోధించు చున్నాడు. ఆయన మాయకు అతీతమైన వాడు, అంతేకాదు మాయకు కారకుడు కూడా ఆయనే. కర్మలను ఏవిధంగా వదిలి పెట్టాలో చెప్పు చున్నాడు. ‘అధ్యాత్మచేతసా’ అధ్యాత్మ వైఖరిని పెంపొందించు కొంటూ, కర్మలన్నిటినీ ఆయనకు వదిలి పెట్టాలి. మనిషిలో అధ్యాత్మిక చిత్తం వలన దైవ సన్నిధిని పొందడం సులభమౌతుంది. ఆధ్యాత్మిక చిత్తం ఉంటే సరిపోదు! ఆధ్యాత్మిక పరిజ్ఞానంతో కర్మలను ఆచరిస్తే సరిపోదు. ‘నిరాశి’ ఫలం పట్ల ఏవిధమైన ఆశ ఉండరాదు. ‘నిర్మమో భూత్వా’ నేను నాది అనే మమకారం లేకుండా, ‘యుద్ధ్యస్వ’ యుద్దమును ఆచరించుము. యుద్ధమనబడే కర్మను ఆచరించుము. ఈ విధంగా ఆచరిస్తున్నపుడు, ‘విగతజ్వరః’ ఏవిధమైన ఒత్తిడికి గురి కారాదు.
శ్రీ కృష్ణ భగవానుడు ‘జ్వరః’అనే పద ప్రయోగం చేసారు. అసలు జ్వరం అంటే ఏమిటి? ఆ పద ప్రయోగం ఇక్కడ ఎందుకు జరిగిందో మనం గ్రహించే ప్రయత్నం చేద్దాము. జ్వరం నిజానికి ఒక వ్యాధి కాదు. మన శరీరానికి సహజ సిద్ధమైన రక్షణ వ్యవస్థ ఉంటుంది. శరీరానికి వ్యాధి సోకినపుడు, శరీరంలో గల సహజ సిద్ధమైన రక్షణ వ్యవస్థ ఇట్టి వ్యాధిని కలిగించే క్రిములతో పోరాడుతుంది. శరీరం సహజ సాధారణ ఉష్ణోగ్రత లో ఉన్నపుడు మాత్రమే ఇట్టి క్రిములు (బాక్టీరియా మరియు వైరస్ ఇత్యాది) శరీరంలో జీవించగలిగి వృద్ధి చెందుతాయి. అవి వృద్ధి చెందకుండా ఉండాలంటే శరీరం యొక్క ఉష్ణోగ్రత తగిన విధంగా పెరగాలి. శరీరం యొక్క ఉష్ణోగ్రత పెరిగితే, శరీరంలో గల క్రిములు అట్టి ఉష్ణోగ్రత ధాటికి చనిపోతూ ఉంటాయి. ఇట్టి ప్రక్రియలో శరీరంలోని తెల్ల రక్త కణాలు ప్రధాన పాత్రను పోషిస్తాయి. దీన్ని అనుసరించి, శ్రీ కృష్ణ భగవానుడు చేసిన ప్రద ప్రయోగం గూర్చి మనం తెలుసుకుందాము. మన మనస్సు సాధారణ స్థితిలో ఉన్నపుడు స్థిరంగా ఉంటుంది. మన మనస్సులో లౌకిక మరియు అశాశ్వతమైన కోరికల పట్ల ఆశ, లాభాపేక్ష, మమకారం మొదలైన మరుక్షణం మనస్సు పలు విధాలైన ఆటుపోట్లకు గురి అవుతుంది. మన శరీరానికి బాక్టీరియా మరియు వైరస్ లు ఏవిధంగా నష్టాన్ని చేకూరుస్తాయో, అదే విధంగా మన మనస్సుకు ఈ బాహ్య విషయములు కూడా నష్టాన్ని చేకూరుస్తాయి. వీటి అధీనంలోకి వెళ్ళిపోయిన మనస్సు పలు విధాలైన ఆటుపోట్లకు గురి అవుతుంది. మరియు చాలా రకాలైన ఒత్తిడులకు గురి అవుతుంది. శరీరంలో ఎక్కడో ఒక చోట నిర్లిప్తంగా ఉన్న ఆత్మారాముడు దీన్ని ప్రతిఘటిస్తూ ఉంటాడు. ఈ రెండింటికి మధ్య యుద్ధం జరుగుతుంది. ఇట్టి యుద్ధంలో గెలిచిన వాడు మనస్సును నిగ్రహించిన వాడగును, ఓడిన వాడు బాహ్య విషయముల అధీనంలోకి వెళ్ళిపోయి జీవితాన్ని నాశనం చేసుకున్న వాడగును. ఈ విధమైన స్థితిని ప్రతి ఒక్కరూ కూడా తమ జీవితాలలో జరిగిన నాడు గ్రహించ వచ్చు. విపరీతమైన కోరికల ఒత్తిడి మరియు బాహ్య విషయముల ఒత్తిడిలో గల వాడి శరీర ఉష్ణోగ్రత ఎక్కువగా ఉన్నట్లు అనిపిస్తుంది. ముక్కులో నుండి వేడి పొగలు వస్తాయి. ఇదే వస్తు సంబంధమైన జ్వర స్థితి. ఇట్టి బాహ్య విషయముల వలన కలిగిన ప్రభావమును భగవానుడు ‘జ్వరం’ తో పోల్చాడు. ‘విగతజ్వరః’ ఇట్టి జ్వరం గుప్పిట్లో లేని వాడు అని అర్థము. అనగా బాహ్య విషయాలు వీడిని ప్రభావితం చేయవు. వీడు ‘నిరాశి, నిర్మమోభూత్వా’ అయి ఉంటాడు. ఏవిధమైన మానసిక ఒత్తిడి కూడా వీడిని ప్రభావితం చేయలేదు. అందుకే వీడిని ‘విగతజ్వరః’ అని శ్రీ కృష్ణ భగవానుడు సంబోధించి యున్నాడు. నేటి ఆధునిక భాషలో ‘Cool - కూల్’ అని సంబోధిస్తున్నారు. ఎవడైనా చాలా ఒత్తిడిలో ఉన్నపుడు వాడిని ‘చల్లబడు’, అనగా కోరికను నిగ్రహించు అని చెప్పు విధానము ఇది.
‘విగతజ్వరః’, ‘నిరాశి, నిర్మమోభూత్వా’ ఇవి కర్మయోగానికి చెందిన భగవానుడు ఇచ్చే అద్భుతమైన సందేశాలు. కర్మను ఆచరిస్తున్నపుడు ఈ మూడింటినీ దృష్టిలో పెట్టుకొని కర్మను ఆచరించాలి. ఈ మూడింటినీ దృష్టిలో పెట్టుకొని కర్మను ఆచరించు వాడు ఒక నిశ్శబ్ద మరియు ప్రశాంత వాతావరణంలో కర్మను ఆచరిస్తూ ఉంటాడు. ఈ మూడింటినీ కలిగి ఉన్న వాడు ఆచరిస్తున్న కర్మలో శబ్దం ఎక్కువగా ఉంటుంది. దానికి ప్రధాన కారణం వాడి మనస్సు కర్మ ఫలం పట్ల ఆసక్తితో ఉంటుంది. కర్మ ఫలం పట్ల ఆసక్తి వలన మనస్సులో అలజడి అధికంగా ఉంటుంది. అంతేకాదు బాగా శబ్దం చేస్తూ ఎవడైనా పనిచేస్తున్నాడంటే వాడు అట్టి పని పట్ల పూర్తి శ్రద్ధతో పని చేయడం లేదని తెలుస్తుంది. శబ్దంతో పనిచేసే వాడిలో క్రొత్త ఆలోచనలు మొలకెత్తవు. ప్రధానంగా వేదాంత సంబంధమైన విషయాలు తెలుసుకొనుటకు గాను వాడు ఎంత నిశ్శబ్దంగా మౌనంగా ఉంటే అంత ఎక్కువ విషయాన్ని గ్రహించ గలడు. శబ్దం ఎక్కువగా చేసే యంత్రం పని తక్కువగా చేస్తుంది. నిశ్శబ్దంగా నడుస్తున్న యంత్రం పని ఎక్కువగా చేస్తుంది. పూర్వం యన్త్రాలు ధ్వని ఎక్కువగా చేస్తూ పని తక్కువగా చేసేవి. అంతెందుకు ఒకప్పుడు అంబాసిడర్ లేదా ఫియట్ కార్ చాలా ప్రసిద్ధి. ఆ కార్లు చాలా శబ్దం చేస్తూ నడిచేవి. వాటి వేగం 70 లేదా 80 ని మించి ఉండేది కాదు. కాని నేడు, ధ్వని లేదా శబ్దం తక్కువ చేస్తూ నడిచే కార్లు వచ్చాయి. అసలు వాటి ఇంజిన్ నడుస్తుందో లేదో కూడా లోపల కూర్చున్న మనకు తెలియదు. కాని అవి గంటకు 200 కిలోమీటర్ల పైబడి వేగంతో వెళ్ళగల సామర్థ్యం గలవి. అంతే కాదు ఇంజిన్ ఎప్పటికప్పుడు ఆయిలింగ్ చేస్తూ ఉంటే అది నిశ్శబ్దంగా నడుస్తుంది. లేని ఎడల శబ్దం ఎక్కువ చేస్తూ దాని వేగం తగ్గిపోతుంది. పూర్వం ఆయిల్ ఇంజిన్ పంప్స్ ఉండేవి. అవి శబ్దం ఎక్కువ చేస్తూ నీటిని తక్కువగా తోడేవి. నేడు శక్తివంతమైన పంపులు వచ్చాయి. అవి భూమిలో నీళ్ళలో ఉంటూనే శక్తివంతంగా పనిచేస్తూ నీటిని తోడేస్తున్నాయి. మనిషి శరీరంలో కూడా ఇదే రకమైన కొంత వ్యవస్థ ఉంటుంది. వాడు ఎంత ఎక్కువ శబ్దం చేస్తే ఫలితం అంత తక్కువగా ఉంటుంది. అనగా సాధన అనునది నిశ్శబ్దంగా కొనసాగాలి. సాధనలో ఎంత నిశ్శబ్దంగా ఉంటే అంత ఎక్కువగా ఫలం లభిస్తుంది. శబ్దం ఎక్కువగా చేస్తూ చేసే పనిలో గాని లేదా సాధనలో గాని నాణ్యత తక్కువగా ఉంటుంది. అంతేకాదు, వారు ఆచరించు కర్మను ఒక బరువుగా భావించే వారిలో కూడా ఉత్పాదకత తక్కువగా ఉంటుంది. కర్మను సంతోషం గాను మరియు ఆనందం గాను ఆచరించాలి. అప్పుడే అట్టి కర్మ యొక్క బరువు సాధకుడికి తెలియదు. అంతేకాదు, ఉత్పాదకత లేదా ఫలితం కూడా అధికంగానే ఉంటుంది. అందుకే శ్రీ కృష్ణ భగవానుడు ‘విగతజ్వరః’ అని అన్నాడు. అనగా ఏవిధమైన ఒత్తిడి లేకుండా అని అర్థము. మనిషి యొక్క ఉత్పాదకత పెంచడానికి భగవద్గీత ఇస్తున్న ఒక గొప్ప సలహా ఇది. ఏదేని కండిషన్ సరిగా లేని ఒక కారులో ప్రయాణించి చూడండి, ఆ కారు పలు విధాలైన శబ్దాలు చేస్తూ, కార్ లో కూర్చున్న వారిని కుదిపి వేస్తూ వారిని ఎన్నో కష్టాలకు గురిచేసి గమ్య స్థానాన్ని చేరుస్తుంది. అసలు గమ్య స్థానానికి చేరుకుంటుందో లేదో కూడా మనకు తెలియదు. అదే గంటకు 600 మైళ్ళ వేగంతో వెళ్ళే జెట్ లో ప్రయాణం చేసి చూడండి, అసలు అది కదులుచున్నదా లేదా అనే అనుమానం వస్తుంది. ఈ విధమైన పలు ఉదాహరణలు మనకు లభిస్తాయి. కావున మన శరీరానికి ‘యుద్ధ్యస్వ విగతజ్వరః’ ఏవిధమైన ఒత్తిడి లేకుండా కర్మను ఆచరించుటకు గాను శిక్షణ ఇవ్వాలి. ఆ విధంగా మన శరీరం మరియు మనస్సు కూడా శిక్షణ పొందాలి. అప్పుడే కర్మయోగ సాధన సజావుగా సాగిపోతుంది.
ఇట్టి యుక్తి వలన మన వ్యక్తిగత పనులు మాత్రమే కాదు, వృత్తికి చెందిన పనులు కూడా నిర్వహించిన ఎడల సమాజం బాగుపడుతుంది, దేశం అభివృద్ధి చెందుతుంది. అంతెందుకు రాజ్యపాలనలో గల వారిని ఎంతోమందిని మనం చూడవచ్చు. నిశ్శబ్దంగా ఉండి పాలన సాగిస్తూనే ఉంటారు. అట్టి వారు పాలించిన దేశం గాని రాష్ట్రం గాని చక్కగా వృద్ధి చెందుతుంది. నిరంతరం గొడవగొడవ చేసే వాడి పాలనలో రాష్ట్రమే గాని దేశమే గాని వృద్ధి చెందే అవకాశం లేదు. నిరంతరం గొడవ చేయడం, పరస్పర దూషణలు, పరస్పరం కించ పరుచుకోవడం ఇత్యాది ప్రవృత్తి గల పాలకుల చేతిలో గల రాష్ట్రాలు గాని దేశాలు గాని అభివృద్ధి చెందలేవు. ఇదే భగవద్గీత ఇచ్చిన గొప్ప సందేశము. ఇదే పని యొక్క గొప్ప కళ ‘ఆర్ట్ అఫ్ వర్క్’. ‘సమత్వం యోగ ఉచ్చ్యతే’ అని శ్రీ కృష్ణ భగవానుడు ద్వితీయ అధ్యాయంలో బోధించి యున్నాడు. ‘సమత్వం యోగ కర్మసు కౌశలం’ కర్మాచరణ యొక్క నేర్పుకు చెందిన యోగము. అనగా చక్కని నైపుణ్యంతో మరియు సమత్వంతో కర్మను ఆచరించడం. ప్రతీది మన నిగ్రహంలోనే ఉంటుంది. నిగ్రహించ గల శక్తి మనలో ఉండాలి. అట్టి శక్తిని సమకూర్చుకోవాలి. ‘క్రోధాద్భవతి సమ్మోహః సమ్మోహా స్మృతి విభ్రమ, స్మృతి భ్రంశా బుద్ధి నాశో, బుద్ధి నాశాత్ప్రణస్యసి’ ‘కోపము మన నిగ్రహంలో ఉన్నంత వరకు అది మంచిదే, కాని దాన్ని నిగ్రహించ లేక పొతే అట్టి కోపమే మనను తినివేస్తుంది’. ‘నీలో కోపము ఎక్కువగా ఉందని నిన్ను శిక్షించరు, కాని నీలోని కోపమే నిన్ను శిక్షిస్తుంది’ – గౌతమ బుద్ధుడు.
‘మయి సర్వాణి కర్మాణి సన్న్యస్యాధ్యాత్మచేతసా’ ప్రతి సాధకుడిలో కర్మాచరణ గూర్చి పలు సందేహాలు ఉంటాయి. ప్రధానంగా కర్మలు ఆచరించడం వలన తాను అట్టి కర్మలందు బంధించ బడతాననే భయం ఉంటుంది. కాని కర్మాచరణ చేయనిదే తప్పదు. మరి ఎలా? ఏవిధమైన కర్మలను ఆచరించిన ఎడల బంధించబడము, కర్మలు మనను బంధించకుండా ఉండాలంటే ఏమి చేయాలి? ఏవిధమైన కర్మలను ఆచరించిన ఎడల ముక్తి లభిస్తుంది? అనే ప్రశ్నలు వాడిని వెంటాడుతూ ఉంటాయి. అందుకు భగవానుడు ఈ శ్లోకంలో అర్జునుడి మాధ్యమం ద్వారా సమాధానం ఇచ్చు చున్నాడు.
‘అధ్యాత్మ చిత్తుడవై’ అనగా సంపూర్ణ వివేకము – ఆలోచనతో కూడిన అంతఃకరణ ద్వారా నీ యొక్క కర్మ కర్తవ్యాన్ని నాకు అర్పణ చేయుము. వాటితో ఏవిధమైన సంబంధం కూడా పెట్టుకోరాదు. కారణమేమనగా – ‘సమస్త సంసారంలో సంభవించు క్రియలన్నిటిలో సంపూర్ణంగా నా యొక్క శక్తి మాత్రమే పని చేయు చున్నది’ అని శ్రీ కృష్ణ భగవానుడు సూచించు చున్నాడు. ‘శరీరము, ఇన్ద్రియాలు మరియు పదార్థము’ ఇత్యాది వన్నీ కూడా తనవేనని, శక్తి కూడా తానే అని భగవానుడు సూచించు చున్నాడు. అందుకే సర్వము భగవానుడే మరియు అట్టి భగవానుడు మాత్రమే మన వాడు. ఈ విధంగా సంపూర్ణ గంభీరతతో ఆలోచించి నీవు నీ కర్తవ్యాన్ని మరియు కర్మను ఆచరించితివా అట్టి కర్మలు నిన్ను బంధించ జాలవు’ అని భగవానుడు బోధించు చున్నాడు. ఈ ప్రకారముగా కర్మలను ఆచరించితివా, అట్టి కర్మలు నిన్ను బంధించ జాలవు మరియు అట్టి కర్మలు లోకాలను ఉద్ధరిస్తాయి. అట్టి కర్మల ద్వారా లోక సంగ్రహము జరుగుతుంది. కావున శరీరము, ఇంద్రియాలు, మనస్సు, బుద్ధి మరియు పదార్థము ఇత్యాది వాటిపై మన అధికారము నడవదు. వీటన్నిటిపై తనదే అధికారమనే భావనలో మనిషి ఉంటాడు. నిజానికి ఇవన్నీ కూడా ప్రకృతికి చెందినవి. ‘ప్రకృతిస్థాని’ ప్రకృతి కి చెందినవి. ‘మమైవాంశో జీవలోకే (భగీ ౧౪-౭)’ జీవలోకము నందు ఇవన్నీ కూడా తన అంశలని భగవానుడు సూచించు చున్నాడు. శరీరాది పదార్థము లను పొరపాటున తనవని భావించు ప్రవృత్తిని మనిషి తుడిచి వేసి అవన్నీ కూడా భగవానుడివని భావించుటను (నిజానికి కూడా ఇవన్నీ మనవి కావు, భగవానుడికి చెందినవే) ‘అర్పణ’ అని అంటారు. ఇందులో ఏ ఒక్కటి కూడా కించిత్ మాత్రం తనదేననే భావన ఉన్న నాడు అది ‘అర్పణ’ అని అనబడదు. మనిషి భగవానుడి పట్ల ‘సమస్తం నీకే అర్పణం’ అన్న భావన గల వాడు పొరపాటున కూడా శరీరాది పదార్థములను తనవని భావించ రాదు. ఈ విధంగా భావించడం మూర్ఖత్వంగా పరిగణింప బడుతుంది. అనగా మనిషి తన వివేకానికి మహత్వమును లేదా ప్రాధాన్యతను ఇచ్చి మూర్ఖత్వంతో శరీరాది పదార్థము లను తనవి గా భావించు ప్రవృత్తిని వదులు కోవాలి. అప్పుడే అది ‘అర్పణ’ అని అనబడుతుంది. మనం నిత్య పూజలలో, లేదా భగవంతుడిని పూజించిన పిమ్మట స్వామి వారికి ధూప దీప నైవేద్యాన్ని అర్పించుకుంటాము. ఇందులో అన్నీ కూడా మనకు నచ్చిన విధంగానే చేస్తాము. స్వామి వారికి అర్పించే ధూపము – మనకు నచ్చిన వాసన గల అగరోత్తులను మాత్రమే వెలిగిస్తాము. కొన్ని వాసనలు మనకు నచ్చవు, మరికొన్ని నచ్చుతాయి. మనకు నచ్చిన వాసన గల అగరోత్తులను మాత్రమే వెలిగిస్తాము. అదే విధంగా ‘నైవేద్యం’. ‘నైవేద్యం’ స్వామి వారికి నివేదన చేసి మనమే ఆరగిస్తాము. మనకు నచ్చిన వంటను వండి దాన్ని నివేదన చేసి మనమే భుజిస్తాము. నిజానికి ఆయన ఈ ‘రంగు, రుచి మరియు వాసనలకు’ అతీతుడు. ఇంకా చాదస్తం ఏమిటంటే – స్వామి వారికి అర్పించిన నివేదన ఇతరులకు పంచరాదనే భావన చాలా మందిలో ఉంటుంది. కొన్ని వ్రతాలు మరియు క్రతువులకు చెందిన నివేదన యజమాని మాత్రమే భుజించాలి అనే నిబంధన కూడా ఉంటుంది. స్వామి వారు నిజానికి మన ముందు వచ్చి కూర్చుని మనం అర్పించిన నైవేద్యాన్ని ఆరగించడు. మరి ఆయన ఆరగించే విధంగా చేయాలంటే ఏమి చేయాలి? అనే సందేహం పలు మందిలో రావచ్చు. భగవంతుడికి అర్పించిన నైవేద్యాన్ని ఆకలితో ఉన్న వాడికి ఇవ్వాలి. అట్టి వాడు దాన్ని భుజిస్తే భగవంతుడు భుజించినట్లే లెక్క. ఇదే నిజమైన అర్పణ.
‘అధ్యాత్మచేతసా’ అని భగవానుడు బోధించు చున్నాడు. అనగా సాధకుడు, ఏ మార్గమున ఉన్ననేమి, ఏ ఆశ్రమ ధర్మాన్ని ఆచరిస్తున్న నేమి, వాడి ఉద్దేశ్యము మరియు ఆలోచనలు అధ్యాత్మికములై ఉండాలి, లౌకికములై ఉండరాదు. నిజానికి ‘ఉద్దేశ్యము లేదా ఆవశ్యకత’ అధ్యాత్మికము మరియు నిత్య తత్త్వము గలదై ఉంటుంది; కోరికలు మాత్రం అనిత్య తత్త్వము గలవై ఉంటాయి. అనగా కోరికలు వస్తు ఉత్పత్తి మరియు వినాశనమునకు చెందినవై ఉంటాయి. ఇవి లౌకికములు. ‘ఆధ్యాత్మికము’ దీనికి భిన్నంగా ఉంటుంది. కావున సాధకుడిలో సదా ఉద్దేశ్యము ఉండాలి గాని కోరికలు కావు. కోరికలు నశించి పోవు తత్త్వము గలవి. ఉద్దేశ్యము గల అంతఃకరణ సదా వివేకము మరియు బుద్ధితో కూడుకొని ఉంటుంది. వైజ్ఞానిక దృష్టితో గాని మరియు వేదాంత దార్శనిక దృష్టి తో గాని శరీరాది భౌతిక పదార్థములు మనకు చెందినవని ఎక్కడా ఋజువు కాబడలేదు. నిజానికి ఇట్టి పదార్థములు మనవి మరియు మనకు చెందినవి, మనకొరకు ఉన్నవి కానేకావు. ఇట్టి శరీరాది పదార్థములు లోక హితార్థము ఆచరించు కర్మలకు గాను సదుపయోగ పడునవి మాత్రమే అని గ్రహించాలి. ఇవి మన స్వంతానికి చెందినవి కాదు కాబట్టి ఇట్టి వాటిపై మన అధికారము అనేదే ఉండదు. మనకు చెందని వస్తువుపై మన అధికారము ఎలా ఉంటుంది? సమస్త సంసారమంతా కూడాను పరమాత్ముడికి చెందినది. జీవుడు పొరపాటున ఇట్టి సంసారాన్ని తన స్వంతదిగా భావిస్తాడు. ఈ విధంగా తన స్వంతదని భావించుట వలన సంసార బంధనాలలో చిక్కుకొని పోతాడు. ఇట్టి ఆలోచనను బుద్ధి మరియు వివేకము ద్వారా తుడిచి వేసి సంపూర్ణ పదార్ధమును మరియు కర్మలను అధ్యాత్మ తత్త్వము ద్వారా స్వీకరించాలి. అనగా అవి అన్నియు పరమాత్ముడికి చెందినవనే భావన మనలో రావాలి. ఇట్టి భావన మరియు అధ్యాత్మచిత్తము ద్వారా భగవానుడికి అర్పించిన వారమగుదుము.
ద్వ్యక్షరస్తు భవేన్మృత్యుస్త్ర్యక్షరం బ్రహ్మ శాశ్వతమ్ ।
మమేతి చ భేవెన్మృత్యుర్న మమేతి చ శాశ్వతమ్ ।। (మభా. శాన్తి ౧౩-౫, అశ్వమేధిక ౪౧-౨౧)
రెండు అక్షరాలు గల ‘మమ’ (ఇది నాది) అనే భావన మృత్యువు కు సమానమైనది. మూడు అక్షరాల ‘న మమ’ (ఇది నాది కాదు) అను భావన అమృత తుల్యమైనది. ఇదే సనాతన బ్రహ్మము. భగవద్గీత యొక్క ఈ శ్లోకంలో భగవానుడు ఇదే సత్యాన్ని మనకు బోధించు చున్నాడు.
‘అధ్యాత్మచేతసా’ అనే పదము ఈ శ్లోకము నందు ముఖ్య రూపంలో మనకు గోచరమగు చున్నది. అనగా అవివేకము ద్వారా మాత్రమే ఉత్పత్తి మరియు వినాశనము గల శరీరమును మన స్వంతదిగా భావిస్తాము. బుద్ధి మరియు వివేకము ద్వారా ఆలోచించిన ఎడల ఇట్టి శరీరము మరియు సమస్త సంసారము అంతా కూడాను మనది కాదని మనకు తెలుస్తుంది. అట్టి వివేకము మరియు బుద్ధి గల వాడు ‘వినాశనము అన్నదే లేని పరమాత్ముడు ఒక్కడే తనకు చెందిన వాడుగా భావిస్తాడు’. మిగిలినదేది కూడా తనది కాదనే సంపూర్ణ భావనలో ఉంటాడు. సమస్త సంసారాన్ని తనదిగా భావించడమంటేనే ‘పతనము’. తనది కాదని భావించడమే ‘ఉత్థానస్థితి’. ఇదే సత్యాన్ని భగవానుడు ‘మయి సర్వాణి కర్మాణి సన్న్యస్య’ అనే బోధ చేయు చున్నాడు. మనుష్యుడు తనలో గల అజ్ఞానంతో ‘కరణ’ అనగా శరీరము, ఇన్ద్రియాలు, మనస్సు, బుద్ధి మరియు ప్రాణాన్ని; ‘ఉపకరణ’ అనగా కర్మాచరణకు కావలసిన సామగ్రిని మరియు సమస్త క్రియలను, నిజానికి తనవి కాకున్నను తనవి గా భావించుట మరియు తనకు మాత్రమే ఉపయోగ పడునవి అని భావించు చున్నాడు. సమస్త సంసారము అంతా కూడాను ప్రకృతి యొక్క కార్యము మరియు భగవానుడు ప్రకృతి యొక్క స్వామి. అందుకే సమస్త కర్మలన్నిటినీ సంసారానికి అర్పణ చేసినా లేదా ప్రకృతికి అర్పణ చేసినా లేదా భగవంతుడికి అర్పణ చేసినా సమాన ఫలం లభిస్తుంది. ఈ మూడింటి అర్థము ఒక్కటే. ఈ మూడింటిలో దేనికి అర్పణ చేసినా కూడా భగవానుడికి అర్పించు కున్న వారమగుదుము. కావున సమస్త సంసారము మరియు ప్రకృతి రెండూ కూడాను భగవానుడికి చెందినవే. ‘నేను భగవానుడికి చెందిన వాడను, నావి అనబడే ప్రతి వస్తువు కూడాను భగవానుడిదే’ అనే భావనతో సమస్తాన్ని భగవానుడికి అర్పణ చేసుకోవాలి. అనగా శరీరాది పదార్థముల పట్ల మరియు సమస్త సంసారము పట్ల గల మమకారము సంపూర్ణంగా నశించి పోవాలి. ఇట్టి స్థితికి చేరుకున్న పిదప సాధకుడికి సంసారము నుండి గాని లేదా భగవానుడి నుండి గాని ప్రత్యేకముగా పొందేది ఏమీ ఉండదు. ఎందుకంటే, ఇట్టి స్థితికి చేరిన వాడికి తనకు తాను ప్రత్యేకంగా చేసుకోవాల్సింది ఏదీ ఉండదు, తనకు కావలసినవన్నీ కూడా ఆ భగవానుడే చూసుకుంటాడు. ఒక్కసారి ఈ విధంగా అర్పించు కున్న పిదప శరీరాది పదార్థముల పట్ల మమకారము తిరిగి ఏర్పడ రాదు. ఈ సత్యాన్ని ప్రతి సాధకుడు పూర్తిగా గ్రహించాలి.
ఈ ప్రక్రియలో సాధకుడికి ఒక గొప్ప సందేహం వస్తుంది! అదేమిటనగా, సర్వం భగవానుడికి అర్పించు కున్న పిదప తనకు మిగిలేది ఏముంటుందని! తనకు జరిగే లాభం ఏమిటని! మానవుడు స్వార్థ జీవి. స్వలాభమును అధికంగా పరిగణలోకి తీసుకుంటాడు. కాని ఈ పద్ధతిని ఆచరిస్తున్న సాధకుడు ఒక విలక్షణమైన ఫలాన్ని పొందగలడు. వాడు భగవానుడికి అర్పణ చేస్తే వాడికి జరిగేదంతా లాభమే లాభము. ఎందుకంటే సర్వం తన స్వామికి అర్పించుకున్న పిదప తన బాగోగులు చూసుకోవాల్సిన బాధ్యత తన స్వామిదే కదా! ఇదే ఇందులో గల సూక్ష్మము. సాధకుడు తనకొరకై తాను సాధించిన దాని కంటే కూడా అత్యంత గొప్ప ఫలాన్ని ఈ పధ్ధతి ద్వారా పొందగలడు. అదెలా? అనే సందేహం ప్రతి ఒక్కరిలో వస్తుంది. ఈ ప్రక్రియ ద్వారా సాధకుడు ఉత్పత్తిః, నాశన తత్త్వము గల వాటి నుండి క్రమంగా విడిపోయి ఉత్పత్తి మరియు నాశనము లేని దానిని పొందు చున్నాడు. అంతకు మించిన లాభం మరొకటి ఉంటుందా? ఇట్టి ప్రక్రియలో సాధకుడికి సంసారము, శరీరము మరియు పదార్థము ఇత్యాది వాటి నుండి సంబంధము తెగిపోతుంది. కర్మను ఆచరిస్తాడు, కాని ఆ కర్మలన్నీ కూడా సంసార శ్రేయస్సుకు మరియు ప్రకృతి శ్రేయస్సుకు మాత్రమే ఆచరిస్తాడు. కావున తనకు నేరుగా ఇట్టి కర్మలతోనూ మరియు తద్వారా పొందిన ఫలంతోను సంబంధము ఉండదు. ఇట్టి ప్రక్రియలో కరణ మరియు ఉపకరణాలు అన్నీ కూడా భగవానుడివే అన్న భావన సాధకుడిలో ఉంటుంది. కాని ఇందులో మరొక ప్రమాదం ఉంది. ఇవన్నీ కూడా భగవానుడివే అని భావిస్తాడు కాని తనను తాను భగవానుడికి చెందిన వాడిగా భావించడు. దీనిపై వాడి దృష్టి ఏమాత్రం ఉండదు. ఈ విధమైన భావన లేకపోవుట వలన తనను తాను భగవానుడికి అర్పించుకునే ప్రక్రియ అసంపూర్తిగా ఉండిపోతుంది. అనగా భగవానుడితో గల సంబంధం తెగిపోయే ప్రమాదం ఉంది. ఇదే జరిగితే వాడు ఆత్మజ్ఞాన సాధనలో విఫలమయ్యే ప్రమాదం కూడా ఉంటుంది. కావున సమస్త సంసారాన్ని, ప్రకృతిని, కరణాలను మరియు ఉపకరణాలను విధిగా భగవానుడికి చెందినవిగా భావించాలి.
కర్మలను మరియు పదార్థము లను వాటి స్వరూపముతోను మరియు భౌతికంగా త్యాగం చేయడాన్ని ‘అర్పణ’ అని అనబడదు. భగవానుడి వస్తువును భగవానుడుదిగా భావించడమే అర్పణం అని అనబడుతుంది. ఏ మనుష్యుడైతే వస్తువును తనదిగా భావించి, అట్టి వస్తువును భగవానుడికి సమర్పించు కుంటాడో, దానికి ప్రతిఫలంగా భగవానుడు అనేకానేక వస్తువులను సాధకుడికి ప్రసాదిస్తాడు. ఉదాహరణకు: భూమిలో ఒకే ఒక మామిడి విత్తనం నాటినచో, అది మొలకెత్తి ఎన్నో మామిడి పండ్లను తద్వారా ఎన్నో విత్తనాలను ప్రసాదిస్తుంది. అదే విధంగా ఒక వస్తువును తనదిగా భావిస్తూ, దాన్ని భగవానుడికి సమర్పించిన ఎడల భగవానుడు తిరిగి ఎన్నో వస్తువులను సాధకుడికి ప్రసాదిస్తాడు. కాని “సాధకుడు తన బుద్ధి మరియు వివేకము చేత అట్టి వస్తువును గాని లేదా పదార్థాన్ని గాని తనది కాదని భావిస్తూ, ప్రకృతికి చెందినదిగా భావిస్తూ భగవానుడికి సమర్పించు కొన్న ఎడల అట్టి భగవానుడే తనకు తానుగా మన స్వంతమౌతాడు. అందుకే ‘సర్వం భగవానుడే’ అని భావించు భక్తుడి యొక్క అధీనంలో భగవానుడు ఉంటాడు. ఏఒక్క వస్తువుకు కూడా తనది కాదనే భావనతో సర్వాన్ని భగవానుడికి సమర్పించుట వలన భగవానుడే స్వతః గా సాధకుడికి రుణపడి ఉంటాడు”. దీని సూక్ష్మాన్ని క్లుప్తంగా చెప్పాలంటే – ‘వస్తువును లేదా పదార్థాన్ని తనదిగా భావించు వాడికి వస్తు రూపంలోనే ప్రయోజనం చేకూరుతుంది; అదే వస్తువు లేదా పదార్ధం తనది కాదని భావించు వాడికి స్వయం భగవానుడే లభిస్తాడు’. నిజమైన సంపూర్ణ శ్రద్ధ మరియు భక్తితో భగవానుడికి అర్పించుకోవడం వలన భగవానుడు పూర్తిగా ప్రసన్నమౌతాడు. మనం భగవానుడికి అర్పించు కోవడం అంటే ఆయనకు సహాయం చేయడం అని అర్థం కాదు, ఆ విధంగా అర్పించు కోవడం వలన మనమే బంధ విముక్తులము అగు చున్నాము. బంధ విముక్తులమగుట వలన భగవానుడు కూడా ప్రసన్నం కాగలడు. దీనికి ఒక అద్భుతమైన ఉదాహరణ కాలదు: ఒక బాలకుడు తనకు ఇంట్లో ఎక్కడో ఒక మూల పడి ఉన్న తాళపుచెవిని తన తండ్రికి తెచ్చి ఇవ్వడం వలన తండ్రి గొప్పగా సంతోషిస్తాడు. ఆలోచిస్తే, ఆ ఇల్లు, ఆ ఇంట్లోని వాకిలి, ఇంట్లోని సమస్త వస్తువులు, ఆ తాళపుచెవి మరియు ఆ బాలకుడు అన్నీ కూడా తండ్రికి చెందినవే. తన వస్తువును ఇతరులకు ఇవ్వడం గొప్ప కాదు, ఎందుకంటే తన వస్తువుపై తనకు సర్వాధికారాలు ఉంటాయి కాబట్టి అది ఎవరికైనా ఇచ్చుకోవచ్చు. కాని ఎవరి వస్తువును వారికి అప్పగించడం గొప్ప. ఎందుకంటే అట్టి వస్తువుపై మనకు ఏవిధమైన అధికారము గాని హక్కులు గాని ఉండవు. ఆ బాలుడిలో గల ఈ ప్రవృత్తిని చూసి తండ్రి సంతోషిస్తాడు. సంతోషించి తనకంటే కూడా గొప్పవాడివి కావాలని ఆశీర్వదిస్తూ బాలకుడిని ముద్దాడుతాడు. అందుకే స్కూల్ లో చదివే పిల్లలకు తన తోటి విద్యార్థుల వస్తువులు ఏవైనా దొరికిన ఎడల వాటిని తక్షణమే వారికి తిరిగి ఇచ్చివేయాలని తల్లిదండ్రులు బోధించాలి. ఈ విధమైన బోధనల వలన ఆ విద్యార్థిలో ఒక అద్భుతమైన ప్రవృత్తి అలవడుతుంది. వాడు నిజంగా గొప్పవాడు కాగలడు. శ్రీ కృష్ణ భగవానుడు చెప్పిన ధర్మ సూక్ష్మమే ఇక్కడ మనకు కనిపిస్తూ ఉంటుంది. అదే విధంగా సంపూర్ణ పదార్థాన్ని, శరీరాన్ని, మరియు శరీరి (అనగా తనను తాను స్వయంగా) భగవానుడికి చెందిన వాడిగా భావించడం వలన, అట్టి వాటి నుండి ద్వ్యక్షర (ద్వి అక్షర) అనగా ‘మమ’ ‘ఇది నాది’ అనే భావన తొలగి పోయిన నాడు, త్ర్యక్షర ‘నమమ’ ఇది నాది కాదు అనే భావనతో సర్వాన్ని భగవానుడికి అర్పించుకున్న నాడు అట్టి సాధకుడిని చూసి భగవానుడు పూర్తిగా ప్రసన్నమై అట్టి సాధకుడికి భగవానుడు సదా రుణపడి ఉంటాడు. భగవానుడు సంపూర్ణంగా సాధకుడికి చెందిన వాడిగా ఉండిపోతాడు. అంతకు మించిన భాగ్యం మరియు ఆనందం సాధకుడికి మరొకటి ఉండదు మరియు ఉండబోదు కూడాను.
‘మమ’ అనే భావన కాపిటలిస్ట్ వ్యవస్థకు మూలము గాను మరియు ‘న మమ’ అనునది కమ్యూనిస్ట్ మరియు సోషలిస్ట్ వ్యవస్థకు మూలము గాను గోచరమౌతుంది. అసలుకు కమ్యూనిస్ట్ లేదా సోషలిస్ట్ మూలాలు భగవద్గీత నుండే ప్రారంభమైనాయని నా చిన్నతనంలో, అనగా మా నాన్నగారు భగవద్గీత పైన పరిశోధనాత్మక వ్యాసాలు వ్రాసే రోజులలో, ఇట్టి భావన ఉండేది. అనగా 1960-75 మధ్య కాలంలో ఆయన విరివిగా భగవద్గీతపై పరిశోధనాత్మక వ్యాసాలు వ్రాసేవారు. వారు వ్రాసిన వ్యాసాలు ఆంగ్ల దినపత్రిక అయిన ‘ది హిందూ’ లోను మరియు ఉర్దూ దినపత్రిక అయిన ‘సియాసత్’ లోను ఆ రోజుల్లో ప్రింట్ అయ్యేవి. ఆ రోజుల్లో కమ్యూనిజం మరియు సోషలిజం ప్రభావం చాలా ఎక్కువగా ఉండేది. నాస్తిక వాదం చాలా ప్రబలుతున్న రోజులవి. భగవంతుడు ఉన్నాడని నిరూపించుటకు గాను భగవద్గీత ను ప్రామాణిక గ్రంథంగా తీసుకొని తద్వారా భగవంతుడు ఉన్నాడని ఆయన నిరూపించే ప్రయత్నం చేసే వారు. ఆయన నిరూపణ లు క్రమంగా నాస్తిక వాదాన్ని రూపుమాపుతాయని అనే వారు. కాని కమ్యూనిజం మరియు సోషలిజం తమకు తాముగానే రూపుమాసి పోయాయి. దానికి గల ప్రధాన కారణం ఈ వ్యవస్థలయందు గల ‘బలవంతపు లేదా నిర్బంధపు వాతావరణం’. ఆ రోజుల్లో ఆయన ఈ విషమై మాతో చర్చించే వారు. భగవద్గీతను అనుసరించి ద్వ్యక్షర (ద్వి అక్షర) అనగా ‘మమ’ ఇది నాది అనే ప్రవృత్తి మనిషిని కర్మలందు బంధిస్తుంది. త్ర్యక్షర ‘నమమ’ ఇది నాది కాదు అనే భావన మనిషిని కర్మ బంధాల నుండి విడుదల చేస్తుంది. ఇందులో కొంత వరకు కమ్యూనిస్ట్ సిద్ధాంతాలు ఉన్నాయని ఆరోజుల్లో కమ్యూనిస్ట్ లు వాదించే వారు. కాని భగవానుడు చెప్పదలచిన ఉద్దేశ్యం వేరు. కమ్యూనిస్ట్ లేదా సోషలిస్ట్ ఉద్దేశ్యాలు వేరు. ‘కమ్యూనిజం మరియు సోషలిజం లో నిర్బంధ లేదా బలవంతపు వాతావరణం ఉంటుంది. అక్కడ ఏ ఒక్క పదార్థం కూడా వ్యక్తిగతమై ఉండదు. కర్మ ద్వారా ఉత్పన్నమైన ఫలం అందరికీ చెందుతుంది. కుల, మత మరియు జాతి వివక్ష ఉండదు. అందరూ సమానమే. ఈ సిద్ధాంతం చదువుకోవడానికి బాగానే ఉంటుంది కాని, ఆచరణలో చాలా కష్టాలు ఉంటాయి. మానవుడు స్వార్థ జీవి. వాడికి దాచుకోవడం అలవాటు. అవసరానికి మించి సంపాదిస్తాడు మరియు దాచుకుంటాడు కూడాను. ఇతరులకు పంచే అలవాటు లేని జీవి. మనం చర్చిస్తున్న ఈ రెండు వ్యవస్థలందు కూడాను ఒక విధమైన నిర్బంధ వాతావరణం ఉంటుంది. మనిషిలో స్వాభావికమైన మార్పులు రావాలి కాని వాడిని బంధించి, లేదా నిర్బంధపు వాతావరణంలో పెట్టిన ఎడల వాడిలో మార్పులు రావు, ఒకవేళ వచ్చినా కూడా అది శాశ్వతంగా నిలిచి ఉండదు. దీనికి ద్వితీయ అధ్యాయంలో చాలా సందర్భాలలో పలు విధములైన ఉదాహరణలు ఇచ్చి యున్నాను.
ఈ మధ్యకాలంలో ప్రజలు చేపడుతున్న వివిధ రకములైన ‘దీక్షలు’ దీనికి ప్రత్యక్ష ఉదాహరణలు. ఇవన్నీ కూడా ఒక బలవంతపు వాతావరణాన్ని సృష్టిస్తాయి. కావున ఇట్టి దీక్షలు మనిషిని మార్చడం చాలా కష్టం. దీనికి మరొక ఉదాహరణ లిక్విడ్ పెట్రోలియం గ్యాస్, అనగా మనం ప్రతినిత్యం ఇంట్లో వాడుకుంటున్న వంట గ్యాస్. ఇది నిజానికి గ్యాస్ అనగా వాయువు, మండే శక్తి గల వాయువు. ఇట్టి వాయువును సిలిండర్ లో నింపడానికి గాను దాన్ని కొంత నిర్దిష్ట పీడనంలో ద్రవ్య రూపంలోకి మార్చి సిలిండర్ లో నింపుతారు. అది సిలిండర్ లో ఉన్నత సేపు ద్రవ రూపంలోనే ఉంటుంది. కాని విడుదల అయిన మరుక్షణం అది గ్యాస్ రూపంలోకి మారిపోతుంది. మనిషి లోని కోరికలు కూడా అంతే, వాడి స్వభావం కూడా ఇదే కోవకు చెందినది. బలవంతంగా మార్చడం చాలా కష్టం చాలా సందర్బాలలో అసంభవం కూడాను. కావున వాడి ప్రవృత్తి క్రమక్రమంగా మారాలి. తాను సంపాదించిన దాన్ని పంచె అలవాటు వాడి మనస్సులో నుండి రావాలి. ఇది సహజ సిద్ధమైన మార్పు మాత్రమే కావాలి. బలవంతంగా వాడి వద్ద నుండి లాక్కునే ప్రయత్నం చేస్తే వాడు తిరగబడే అవకాశం ఉంటుంది. అందుకే కమ్యూనిస్ట్ మరియు సోషలిస్ట్ వ్యవస్థలు కుప్పకూలి పోయాయి. అంతెందుకు, పలు నేరాలు చేసి జైలు జీవితం గడిపిన పిమ్మట కూడా వారిలో మార్పు రాక, విడుదల అయిన మరుక్షణం అట్టి నేరాలను తిరిగి చేస్తూ ఉంటారు. ‘నేరం చేయడం’ వాడి ప్రవృత్తి. నేరం చేయరాదని వాడిలో స్వతః గా ఆలోచన వచ్చి, వాడు మారాలి కాని, నిర్బంధిస్తే కుదరదు. గోప్యంగా నైనా నేరాలు చేస్తాడు, కాని చేయడం మానడు. ఈ అంశాన్ని ఒకచోట చర్చలో ప్రస్తావన చేస్తే ఆ చర్చలో పాల్గొన్న వారు నన్ను ఓక ప్రశ్న వేసారు: ‘అంటే జైలులో ఉన్న నేరస్తులను అందరినీ విడుదల చేయమంటారా?’ అని ప్రశ్చించారు. విడుదల చేయడం కాదు. జైలులో ఉన్న వారి మానసిక ప్రవృత్తిని మార్చుటకు అధికారులు అన్ని విధాలైన ప్రయత్నాలు చేయాలి. వారికి యోగాభ్యాసము అలవాటు చేయాలి. భగవద్గీతను విడమరచి చెప్పాలి. వాడు చేసింది నేరమని, ఇట్టి నేర ప్రవృత్తి వలన వాడి జీవితంలో అత్యంత విలువైన సమయాన్ని జైలులో వృధాగా గడపవలసి వస్తుందనే భావన వాడిలో సహజ సిద్ధంగా రావాలి. అప్పుడే వాడు జైలు నుండి బయట పడిన తరువాత పునః నేరాలు చేయడు. నేరమయ జీవితానికి దూరంగా ఉంటాడు.
మనిషి – కోరికలు
పరమాత్ముడు మనిషి యొక్క శరీర రచన చాలా విచిత్రంగా చేసి యున్నాడు. మనిషి తన జీవన నిర్వాహణకు, జీవించి ఉండుటకు, జీవించి ఉన్నంత కాలం సాధన చేయుటకు గాను ఏయే సామాగ్రి లేదా పదార్థము యొక్క అవసరం ఉంటే వాటినన్నిటినీ కావలసినంతగా భగవానుడు మనిషికి ప్రసాదించాడు. అంతేకాదు, తనను గ్రహించుటకు కావాల్సిన బుద్ధి మరియు జ్ఞానాన్ని కూడా ప్రసాదించి యున్నాడు. కాని, ఇవన్నీ కూడా భగవానుడే ప్రసాదించాడనే వివేకాన్ని కోల్పోయిన మానవుడు వీటన్నిటితో సంబంధాన్ని మరియు మమకారాన్ని పెంచుకొంటాడు. అన్నీ తన స్వంతవిగా భావిస్తాడు. భావిస్తూ, అట్టి వస్తువులను దురుపయోగం చేస్తాడు. స్వార్థానికి వినియోగించు కొంటాడు. తన వివేకానికి ప్రాధాన్యతను ఇవ్వకుండా తాను పొందిన వస్తువులను ఏవిధంగా కూడా సద్వినియోగం చేయడు. తన స్వార్థానికి వినియోగించు కొంటాడు. అట్టి వస్తువు పట్ల మమకారాన్ని పెంచుకొంటాడు. అంతే కాదు తనకు లభించని వస్తువును కోరుకుంటూ ఉంటాడు. తన వద్ద లేని వస్తువు పట్ల వ్యామోహం పెరుగుతుంది. ఈ విధమైన మమకార వ్యామోహాలలో పడి జనన మరణాల ద్వారా బంధించ బడుతూ ఉంటాడు. వర్తమానంలో మన వద్ద గల వస్తువులు, వ్యక్తులు, పరిస్థితులు, ఘటనలు, యోగ్యతా, శక్తి, శరీరము, ఇన్ద్రియాలు, మనస్సు, బుద్ధి మరియు ప్రాణము ఇత్యాది వన్నీ కూడా మనకు ఇప్పుడే లభించినట్లు అనిపిస్తుంది. ఇవన్నీ కూడా క్రితం మన వద్ద లేవు, ఇప్పుడే లభించాయనే భావన మనిషిలో ఉంటుంది. దొరికినదాన్ని కాపాడుకోవాలనే తత్త్వము ఉంటుంది. దొరకని వస్తువు పట్ల వ్యామోహం అధికంగా పెంచుకొంటాడు. కాని అది తప్పు. ఇవన్నీ క్రితం మనవద్ద ఉన్నాయో లేదో తెలియదు, ఇకపై మనవద్ద ఉంటాయో లేదో కూడా తెలియదు. ఖచ్చితంగా ఇవన్నీ తరువాత కూడా మన వద్ద ఉండవు. ఎందుకంటే వీటన్నిటికి నశించిపోయే స్వభావం ఉంది. ఇవన్నీ క్రితం మన వద్ద ఉన్నాయి. అన్నీ నశించి పోయాయి. పునః లభించాయి. లభించిన పిమ్మట కూడా శాశ్వతంగా ఉంటాయన్న నమ్మకం లేదు. కావున ఇట్టి వాటి పట్ల మమకారం కలిగి యుండడం అర్థ రహితం. వీటి రూపము మరియు స్థితి ప్రతిసారి మారుతూనే ఉంటుంది. ఇవన్నీ కూడా మనిషికి తెలుసు. తెలియనిది ఏమీ లేదు. తెలిసి కూడా మమకారాన్ని పెంచుకొంటాడు. ఈ సత్యం గ్రహించిన మనిషి తదనుగుణంగా నడచు కుంటే వాడు తనకు తానుగా ఉద్ధరించ బడతాడు. నిరంతరం నశించిపోవు స్వభావము గల పదార్థములకు ప్రాధాన్యతను ఇవ్వడమంత మూర్ఖత్వం మరొకటి లేదు. నశించి పోవు స్వభావము గల పదార్థములకు ప్రాధాన్యతను ఇచ్చుట వలన అవి సమయానుసారముగా నశించిపోతూ క్రొత్త కోరికలను పుట్టిస్తూ ఉంటాయి. ఇట్టి కోరికలే సర్వవిధములైన పాపాలకు, తాపాలకు, దుఃఖాలకు, అనర్థాలకు మరియు నరకాలకు మూలములు. కోరిక ఉన్నంత మాత్రానా పదార్థాలు లభించవు. ఒకవేళ లభించినా కూడాను అవి చిరస్థాయిగా నిలిచి ఉండవు. దీనికి గల కారణమేమనగా, పదార్థాలు వస్తూ పోతూ ఉంటాయి, పుడుతూ మరియు నశించి పోతూ ఉంటాయి. కాని ఆత్మ మాత్రము నిత్యమూ మరియు శాశ్వతమైనది. కావున మనిషి కోరికలను త్యజించి ఫలాపేక్ష రహితమైన కర్తవ్య పాలన మరియు కర్మాచరణ మార్గాన్ని అనుసరించాలి.
ఇక్కడ సాధకుడికి ఒక శంక రావచ్చు. కోరికలు లేకుండా కర్మలందు ప్రవృత్తి ఎలా సాధ్యపడుతుంది? దీని సమాధానము – ‘కోరికలు పూర్తి అగుట మరియు కోరికలు నివృత్తి అగుట’ – ఈ రెండు సందర్భాలందు కూడాను కర్మ ప్రవృత్తి తప్పనిసరి అవుతుంది. సాధారణ మనుష్యుడు కోరికలు తీర్చుకోవడానికి కర్మలను ఆచరిస్తూ ఉంటాడు, కాని సాధకుడు మాత్రమూ ఆత్మ శుద్ధి ధ్యేయంతో కోరికల నివృత్తికి కర్మలను ఆచరిస్తూ ఉంటాడు.
కాయేన మనసా బుద్ధ్యా కేవలైరిన్ద్రియైరపి ।
యోగినః కర్మ కుర్వన్తి సజ్ఞ్గం త్యక్త్వాఽఽత్మశుద్ధయే ।। (భగీ 05-11)
యోగులు (అనగా నిష్కామకర్మను ఆచరించు వారు) చిత్తశుద్ధి కొఱకై ఫలాసక్తిని విడిచి శరీరము చేతను, మనస్సు చేతను, అభిమానము లేని వట్టి ఇన్ద్రియముల చేతను కర్మలను చేయు చున్నారు.
శ్రీ కృష్ణ భగవానుడు చెప్పిన విధంగా యోగులు అసక్తుడై శరీరము మరియు మనస్సు చేతను మరియు ఇన్ద్రియముల చేతను కర్మలను ఆచరిస్తూ ఉంటారు. వీరికి కర్మ ఫలం పట్ల శ్రద్ధ ఉండదు. దాని అవసరం కూడా వీరికి ఉండదు. అయినా కూడా కర్మను ఆచరిస్తూనే ఉంటారు. దాని ద్వారా పొందిన ఫలం లోకసంగ్రహానికి వినియోగ పడుతుంది. నిజానికి కర్మల యొక్క ప్రవృత్తి కోరికల నివృత్తికే గాని కోరికలు తీర్చుకోవడానికి మాత్రం కాదు. కోరికలు తీర్చుకోవడం అంటే దాని ఫలాన్ని స్వయంగా అనుభవించడం.
మనిషికి శరీరము వాడి ఉద్దేశ్య సాధనకొరకు లభిస్తుంది. వాడి ఉద్దేశ్యము సాధించిన పిమ్మట ఇక చేయాల్సింది ఏమీ ఉండదు. తన వాస్తవిక ఉద్దేశ్యమును మరచిన వాడు, అనగా నిత్య తత్త్వమగు పరమాత్మ సాధన ను మరచిన వాడు మాత్రమే కోరికలను తీర్చుకొనుటకు కర్మలందు ప్రవృత్తిని కలిగి ఉంటాడు. ‘కృపణాః ఫలహేతవః’ (భగీ ౨-౪౯), ఇట్టి మనుషులను భగవానుడు ‘కృపణ’ అనగా దీనుడు లేదా అల్పుడు అని సూచించాడు. అనగా ‘ఫలం హేతువుగా గల కర్మలను ఆచరించు వాడు దీనుడు లేదా అల్పుడు’ అని భగవానుడు సూచించు చున్నాడు. ‘ఫలం త్యక్త్వా మనీషిణః (భగీ ౨-౫౧)’ ఎవరైతే దీనికి భిన్నంగా ‘ఉద్దేశ్యమును’ ముందుంచి, అనగా కోరికల నివృత్తి కొరకు, కర్మలందు ప్రవృత్తుడై ఉంటాడో అట్టి వారిని భగవానుడు ‘మనీషి (బుద్ధిమంతుడు లేదా జ్ఞాని)’ అని సంబోధించాడు. ఇక్కడ ‘ఉద్దేశ్యం’ అనగా నేమి? ‘ఉద్దేశ్యం’ అనగా సేవాతత్పరత, ఆత్మజ్ఞాన బోధ, భగవత్ప్రాప్తి ప్రధానముగా గల కోరికలు. ఇట్టి కోరికలందు భౌతిక విషయ వాంఛలు ఉండవు. ఫలాపేక్ష అసలేమాత్రం ఉండదు. అనగా వీటిలో ఉద్దేశ్యము మాత్రమే కలదు కాని ఫలాపేక్ష లేదు. అట్లని కర్మలు ఆగడం లేదు. అందుకే వీటిని ‘ఉద్దేశ్యం’ అని అన్నారు. ఇవి కోరికలు కావు. భగవన్నామ స్మరణలో కామ్యాపేక్ష ఉన్న ఎడల అది ఉద్దేశ్యం కాదు. కోరిక మాత్రం అవుతుంది. ఫలాపేక్ష గల కోరిక. ఉదాహరణకు మన తలపెట్టిన కార్యం సిద్ధించాలని చేసిన పూజ భగవానుడిని ఉద్దేశించి చేసింది కాదు. మన కోరిక తీర్చుకొనుటకు చేసే పూజ మాత్రమే. కాని స్వలాభాపేక్ష ఏమీ లేకుండా ఆయనను నిరంతరం ధ్యానం చేస్తూ ఉంటే, నిరంతర భగవన్నామ స్మరణ వాడి ఉద్దేశ్యం అని అంటారు. ఇది ఉద్దేశ్యం, ఇందులో కోరిక లేదా ఫలాపేక్ష అన్నదే లేదు. కోరిక లేని కర్మలందు ప్రవృత్తి ఉండదని భావించడం సరికాదు. ఎందుకంటే ఉద్దేశ్యం పూర్తి కావాలంటే విధిగా కర్మను ఆచరించాలి. పైన తెలిపిన ఉదాహరణలో భగవన్నామ స్మరణ చేయడం ఒక కర్మ. ఆ విధంగా భగవంతుడిని స్మరించాలంటే విధిగా కర్మను ఆచరించాల్సిందే. మన అంశ అయిన లేదా మన ఆత్మ స్వరూపమైన పరమాత్మ యందు విముఖతతో, సంసారముతో సంబంధాన్ని ఏర్పరచుకొనుట వలన ‘అవశ్యకత మరియు కోరిక’ అనునవి ఉత్పన్నమౌతాయి. ఉదాహరణకు: సంసారం తో సంబంధం కలిగి ఉన్నవాడు, మరియు ప్రకృతి జనితమైన వస్తువు పట్ల అపేక్ష గల వాడు, వాటిని సాధించాలనే కోరికను ఏర్పరచు కుంటాడు. అట్టి వస్తువులు వాడికి ఆవశ్యక వస్తువులుగా మారిపోతాయి. నిజానికి అవి లేకుండా కూడా వాడు జీవించ గలడు. అంతకంటే కూడా ప్రశాంతంగా జీవించ గలడు. వాటి ఆవశ్యకత తనకు ఉందని భావించడంతో వాటిని సమకూర్చుకోవాలనే కోరిక ప్రారంభ మౌతుంది. వాటి పట్ల మోహమును కలిగి ఉండక పోవుట వలన, సంసారం తో సంబంధం గల వాటిని అన్నిటినీ త్యజించుట వలన వాటి ఆవశ్యకత పూర్తి అగుట తద్వారా కామ లేదా కోరిక నివృత్తి అవుతుంది.
‘నిరాశీర్నిర్మమో భూత్వా యుధ్యస్వ విగతజ్వరః’
కర్మలు మరియు తత్సంబంధిత పదార్థాలు (కర్మసామాగ్రి) సంపూర్ణంగా భగవదార్పణం చేసినంత మాత్రాన అట్టి వాటి కి చెందిన కోరిక, మమత మరియు సంతాపము సంపూర్ణంగా నశించిపోదు. వాటికి చెందిన స్వల్ప అంశ శేషం మిగిలిపోతుంది. ఉదాహరణకు: మనం ఎవరికైనా ఒకరికి మనవద్ద గల ఒక వస్తువును ఇచ్చి వేశామని అనుకోండి. అది పుస్తకమే కావచ్చు, వస్త్రమే కావచ్చు లేదా ఏ ఇతర వస్తువైనా కూడా కావచ్చు. వారికి ఇచ్చిన పిదప వారు దాన్ని వాడుతుండగా చూసిన నాడు మనలో ఒక ఆలోచన వస్తుంది, ‘అది నాదే, నేనే వాడికి ఇచ్చాను’ అనే భావన మనిషిలో తప్పనిసరిగా వస్తుంది. ఎవరైనా ఒకరు మనం ఇచ్చిన పుస్తకం చదువుతుంటే ‘వాడు నా పుస్తకాన్ని చదువుతున్నాడు లేదా నేను ఇచ్చిన పుస్తకాన్ని చదువుతున్నాడు’ అనే భావన మనలో వస్తే, లేదా మనం ఎవరికైనా ఒక వస్త్రాన్ని ఇస్తే వాడు అట్టి వస్త్రాన్ని ధరించి మనకు కనిపిస్తే మనలో ఒక విధమైన భావన, సంతృప్తి విదితమౌతుంది. ‘నేను ఇచ్చిన వస్త్రాన్ని వాడు ధరించాడు’ అనే భావన వలన సంతృప్తి చెందుతూ ఉంటాడు. లేదా ఎవరికైనా ఒకరికి వస్త్రాన్ని ఇచ్చి ‘దాన్ని కట్టుకొని ఒక్కసారి నాకు కనబడు’ అని అనడంలో అట్టి వస్తువుకు చెందిన కోరిక లేదా ఆశ ఇంకా వాడిలో నశించ లేదని స్పష్టమగు చున్నది. ఆ వస్తువుకు చెందిన కోరిక, కర్మ సామాగ్రికి చెందిన మమకారం ఇంకా వాడిలో నశించలేదని స్పష్టమగు చున్నది. ఇది కొన్ని సందర్భాల్లో అట్టి వస్తువు ఇక తన వద్ద ఉండదనే దుఃఖం గాను లేదా సంతాపం గాను కూడా మారు అవకాశం కలదు. అదే విధంగా భగవానుడికి సమర్పించుకోవడం, అనగా మన వద్ద గల వస్తువును దాని అవసరం మనకంటే ఎక్కువ గల వాడికి ఇవ్వడం. ఆ విధంగా సమర్పించుకున్న పిదప ఆ వస్తువుకు చెందిన మరియు దాన్ని సమకూర్చుటకు మనం పడ్డ శ్రమ అనగా ‘కర్మ’ కు చెందిన ఆలోచన మనలో ఉండరాదు. అనగా ‘నేను ఇంత కష్టపడి సంపాదించిన దాన్ని వాడికి ఇచ్చి వేసాను. ఎందుకంటే దీని అవసరం నాకంటే వాడికి ఎక్కువగా కలదు’ అనే ఆలోచన ఏమాత్రం ఉండరాదు. ఆ విధంగా ఉంటే అది సంపూర్ణంగా సమర్పించుకోవడం కాదు. మన వద్ద గల వస్తువును ఒకరికి ఇచ్చాము. ఆ వస్తువు పట్ల మనలో కోరిక మరియు మమకారాలు ఉన్నాయి. అదే విధమైన మరొక వస్తువును సమకూర్చుకోవాలనే ఆలోచన మరుక్షణం మనలో వస్తుంది. వచ్చిన వెంటనే అట్టి కోరికను తీర్చుకొనుటకు పునః కర్మను ఆచరిస్తూనే ఉంటాము. అట్లు గాక ‘నిరాశి’ ఏవిధమైన ఆశ గాని లేదా కోరిక గాని లేకుండ, ‘నిర్మమో’ కర్మ మరియు తత్సంబంధిత వస్తువు పట్ల మమకారమును సంపూర్ణంగా వదులుకోవాలి.
భగవంతుడికి సర్వాన్ని అర్పించుకున్న పిదప కూడా సాధకుడిలో తన పూర్వ సంస్కారాలకు అనుగుణంగా శరీరాది పదార్థాల పట్ల కోరిక, మమత మరియు సంతాపము కొన్ని సందర్భాలలో కనిపిస్తూ ఉంటుంది. ఇది మానవుడి సహజ ప్రవృత్తి. అది ఉంది కాబట్టే దాని వదులు కుంటున్నాడు. ఈ విధమైన ఆలోచన సాధకుడిలో వచ్చిన మరుక్షణం సాధకుడు నిరాశపడే అవకాశం ఉంది. కాని ఇందులో నిరాశ చెందాల్సింది ఏమీ లేదు. వాడిలో కామన ఉంది కాబట్టే వాడు కామనా రహితుడౌతాడు, మమకారం ఉంది కాబట్టే వాడు మమతా రహితుడౌతున్నాడు, వాడిలో సంతాపం ఉంది కాబట్టే వాడు సంతాప రహితుడౌతున్నాడు. అదే విధంగా ఎవడైతే తన దేహాన్ని తానుగా అనగా ‘అహమ్’ అని భావిస్తాడో, అట్టి వాడే దేహ రహితుడు కూడా ఔతాడు. ఆ దేహం నేను కాదనే భావన కూడా వాడిలో వస్తుంది. కోరిక, మమకారం మరియు దుఃఖం అనునవి మనిషి యొక్క సహజ ప్రవృత్తులు, ప్రకృతి వాడికి ప్రసాదించినవి. అట్టి వాటిని తనవి కాదని భావించిన నాడు, వాడికి వాటిపట్ల మమకారం ఉండదు. కర్మ ఫలం పట్ల మమకారం ఉండదు. కర్మ మాత్రం ఆచరిస్తూనే ఉంటాడు. ఫలం ఈశ్వరార్పణం అవుతుంది. తద్వారా లోక సంగ్రహం జరుగుతుంది.
శ్రీమద్భగవద్గీత లో ‘జ్వర’ అన్న పదము ఈ ఒక్క సందర్భంలో మాత్రమే ప్రస్తావించ బడినది. యుద్ధభూమిలో ప్రతి సైనికుడికి కుటుంబ సంబంధమైన చింత అధికంగా ఉంటుంది. కాని యుద్ధభూమిలో గల ప్రతి సైనికుడు ఈ విధమైన ఆలోచనలు వదిలి యుద్ధం చేయవలసి ఉంటుంది. ఇట్టి సంతాపాన్ని వదిలి యుద్ధం చేయవలసి ఉంటుంది. అప్పుడే వాడు శతృ సైన్యాన్ని మట్టుపెట్ట గలడు. లేని ఎడల శతృ సైన్యమే వీడిని మట్టుపెడుతుంది. ‘జ్వర’ అనగా సంతాపము. అందుకే భగవానుడు ‘విగతజ్వరః’ అని అర్జునుడికి బోధించు చున్నాడు. అర్జునుడు యుద్ధభూమిలో నిలబడి యున్న ఒక యోధ. అట్టి సమయంలో అర్జునుడు ఆలోచించ వలసినది వాడి సంతానం గూర్చి గాని లేదా బంధువుల గూర్చి గాని కాదు. ‘యుధ్యస్వ’అనగా యుద్ధ రూపమైన కర్మను ఆచరించుము అని భగవానుడు సూచించు చున్నది. మనం ఆచరించే ప్రతి కర్మ కూడా ఒక యుద్ధ రూపమే అని గ్రహించాలి. యుద్ధ భూమి నుండి సైనికుడు ఏవిధంగా పారిపోయే అవకాశం ఉండదో అదే విధంగా మనకు కూడా కర్మను తప్పించుకోవడానికి ఆస్కారం లేదు. విధిగా కర్మను ఆచరించ వలసిందే. అదే భగవానుడి ఆజ్ఞ. ‘యుద్ధము చేయుము’ అని భగవానుడు సూచించుట ‘కర్మను ఆచరించుము’ అని బోధించుటయే అని గ్రహించాలి. కావున సమయానుసారంగా సాధకుడికి ఏవిధమైన కర్మను ఆచరించ వలసి వస్తే అట్టి కర్మను నిష్కామముతో, ఏ విధమైన మమకారము లేకుండా, సంతాప రహితుడై, భగవంతుడికి ఫలాన్ని అర్పించే బుద్ధితో కర్మను ఆచరించాలి. దాని పరిణామం ‘సిద్ధి గాని లేదా అసిద్ధి’ గాని కావచ్చు. అనగా ఫలం లభించనూ వచ్చు, లభించక పోవచ్చు కూడాను. కావున సాధకుడు ‘సిద్ధి లేదా అసిద్ధి’ గూర్చి ఆలోచించ రాదు. ‘అనుకూలం లేదా ప్రతికూలం’ గూర్చి ఆలోచించ కూడదు. ఈ రెండు విధములైన సందర్భము లందు సమదృష్టిని కలిగి ఉండడమే ‘విగతజ్వర’ స్థితి. ఇట్టి స్థితిలో అనుకూలత వలన లేదా సిద్ధి వలన కలిగిన ప్రసన్నత, ప్రతికూలం వలన లేదా అసిద్ధి వలన కలిగిన ఉద్విగ్నతా స్థితి ఉండవు. ఎందుకంటే రాగము-ద్వేషము, సంతోషము-దుఃఖము, కామము-క్రోధము ఇత్యాది ద్వన్ద్వము లను ‘జ్వరం’ అనే అంటారు. ఈ రెండు విధములైన ద్వన్ద్వములకు అతీతుడైన వాడే ‘విగతజ్వర’. నిజానికి ఈ విధమైన వికృతులు అన్నీ కూడా మనస్సుతో ముడిపడి యుంటాయి. ఇవన్నీ కలిగి ఉండడం ‘జ్వర’ స్థితి, కలిగి ఉండక పోవడం ‘విగతజ్వర’ స్థితి.
సాధకుడి యొక్క ఉద్దేశ్యము ‘పరమాత్మ ప్రాప్తి’ ఒక్కటే అయిన నాడు, వాడి వద్ద గల సామాగ్రి (వస్తు లేదా పరిస్థితి ఇత్యాది) అంతా కూడాను ‘సాధనారూపమై’ పోతాయి. అనగా సాధనా సామగ్రి గా పరిగణించ బడతాయి. అప్పుడు అట్టి సామగ్రిలో ఒకటి ఉచ్చమైనదని మరొకటి నీచమైనదనే భావన వాడిలో ఉండదు. కావున సామాగ్రి ఏవిధంగా ఉన్నా, ఏ రూపంలో ఉన్నా, ఏ స్థితిలో ఉన్నా అవి ఉన్న స్థితిలో భగవానుడికి అర్పించ బడతాయి. భగవంతుడు ఏవిధంగా ఇచ్చాడో అదే స్థితిలో ఆయనకు తిరిగి ఇవ్వవలసి ఉంటుంది. లేశమాత్రం దాన్ని ఆశించడం వలన కూడా దాని స్థితి మారిపోతుంది. భగవానుడికి సంపూర్ణంగా అర్పించుకున్న పిదప కూడా సాధకుడిలో దానికి చెందిన కోరిక, మమత మరియు సంతాపము మిగిలిపోయి ఉండే అవకాశం ఉంది. ఇట్టి కోరికను, మమతను మరియు సంతాపాన్ని కూడా భగవానుడికి అర్పించు కోవాలి. ఇదే నిజమైన నిష్ఠ. ఇట్టి నిష్ఠ ద్వారా కర్మను ఆచరించుట వలన మనలోని లోపాలు లేదా మనం ఆచరించే విధానంలో గల లోపాలు బహిర్గతమౌతాయి. మనిషిలో రెండు విధములైన లోపాలు ఉండే అవకాశం ఉంది. మొదటిది మనస్సుకు చెందినది రెండవది కర్మాచరణకు చెందినది. మనస్సుకు చెందిన లోపాన్ని ధ్యాన ప్రక్రియ వలన సాధకుడు గ్రహించ గలిగే అవకాశం ఉంది. తన మనస్సు ఎంత చందలమైనదో ధ్యానం ద్వారా సాధకుడు గ్రహించ గలడు. అట్టి చంచలత్వాన్ని నిరోధించుటకు గాని కోరిక మరియు మమకారం రెండింటినీ నిగ్రహించ గలిగితే మనస్సు తనకు తానుగా సాధకుడి నిగ్రహంలోకి వస్తుంది. మనస్సు యొక్క చంచలత్వం దూరమౌతుంది. కాని కర్మ లోపం తెలియాలంటే సాధకుడు విధిగా కర్మను ఆచరించ వలసిందే. తద్వారా మాత్రమే వాడు ఆచరించే కర్మలో గల లోపాన్ని లేదా వాడు ఆచరిస్తున్న కర్మ ఎంత గొప్పదో కూడా గ్రహించ గలడు. అందుకే సాధకుడు విధిగా కర్మను ఆచరించాలి. పరమాత్మ ప్రాప్తికొరకు సాధకుడు ఎప్పుడైతే కర్తవ్య పరాయణుడై కర్మను ఆచరిస్తాడో అప్పుడే వాడిలో గల కోరికలు, వస్తు ప్రీతి, దాని పట్ల ఉన్న మమకారం, శ్రద్ధ ఇత్యాది దోషాలన్నీ కూడా తనకు తానుగా నశించి పోతాయి. తద్వారా తన స్వాభావిక స్థితి సాధకుడికి తెలిసి వస్తుంది. తన కొరకు ఏదీ వద్దని అనుకున్న నాడు, ఫలాపేక్ష లేని నాడు ‘అహమ్’ తనకు తానుగా నశించి పోతుంది.
నమిలికొండ విశ్వేశ్వర శర్మ - नमिलिकोण्ड विश्वेश्वर शर्म
Copyright © 1995-2020 Sri Gayatri Veda Vision - All Rights Reserved.
The above published material is a part of The Srimad Bhagavadgita (Bhashya Trayam) Copyright ©. No part of this publication may be reproduced, distributed, or transmitted in any form or by any means, including photocopying, recording, or other electronic or mechanical methods, without the prior written permission of the publisher.